Czy to Alzheimer? – poradnik na Światowy Dzień Choroby Alzheimera

Kłopoty z pamięcią mogą zdarzyć się każdemu, niezależnie od wieku. Nie raz szukamy kluczyka do samochodu, zapominamy gdzie położyliśmy listę zakupów,  nie możemy sobie przypomnieć nazwiska naszego lekarza. Zdarza się, niestety coraz częściej, że w pewnym momencie dochodzą do nich problemy z orientacją przestrzenną i czasową, z komunikacją, uwagą, koncentracją. Wtedy te kłopoty z pamięcią przestają być czymś normalnym, a stają się zaburzeniem. Jak rozpoznać ten moment? Kiedy powinniśmy zacząć się niepokoić?

POBIERZ PORADNIK

Czy to początki choroby Alzheimera?

• Chowanie rzeczy w dziwnych miejscach

Jeśli widzisz, że Twój bliski od czasu do czasu zastanawia się gdzie ma swoją ulubioną bluzkę i po jakimś czasie znajduje ją w praniu, albo nie może znaleźć pilota, który ukrył się za poduszką na kanapie – nie masz się czym martwić. Obserwuj go jednak uważniej, reaguj  jeśli zauważysz, że ma problem ze znalezieniem w domu podstawowych przedmiotów, takich jak sztućce czy pościel, po czym okazuje się, że ukrył je w nietypowym miejscu (np. klucze w lodówce, a teczkę z wynikami badań w koszu na pranie).

• Problemy językowe

Każdy z nas czasem zapomni jakiegoś słowa, albo nie pamięta nazwiska celebryty. Problem pojawia się wtedy, kiedy któryś z rodziców czy dziadków zapomina podstawowych słów i często w rozmowie zastępuje je innymi, niepasującymi do kontekstu (np. na widelec mówi telewizor) czy zaczyna mylić lub w ogóle nie pamięta imion i nazwisk członków bliskiej rodziny.

• Problem z orientacją w czasie i miejscu

Na urlopie mamy prawo nie pamiętać, który dokładnie jest dzień tygodnia. Możemy też się zgubić w nieznanym miejscu. Ale jeśli twój bliski przestaje orientować się jaki mamy miesiąc czy jaka jest obecnie pora roku, przyjrzyj się temu uważnie. Niepokojącym objawem będzie też fakt gubienia się w znanych sobie okolicach, np. dezorientacja w drodze do domu z parku, do którego chodzi kilka razy w tygodniu od kilkunastu lat.

• Zapominanie o ostatnich wydarzeniach

Niepokojącym objawem będzie także zadawanie kilka razy tego samego pytania, na które już padła odpowiedź, opowiadanie kilka razy w ciągu krótkiego okresu tej samej historii czy zapomnienie o zjedzonym przed chwilą śniadaniu, obejrzeniu filmu czy rozmowie z córką. Może prowadzić to do wielokrotnego powtarzania czynności – np. kilkukrotnego nakarmienia psa, pójścia dwa razy na zakupy czy też podwójnego przyjęcia leków. Nie musisz się jednak martwić jeśli twój bliski raz zapomniał wziąć leków, albo nie pamięta co dokładnie jadł na śniadanie przez ostatni tydzień – to całkowicie normalne.

• Problemy z rutynowymi obowiązkami

Jeśli ostatni raz twoja mama robiła pierogi 20 lat temu to nic dziwnego, że nie pamięta ich dokładnego przepisu. Ale jeśli zauważysz, że twój bliski ma problem w codziennych domowych obowiązkach, np. zapomina podstawowego przepisu na rosół, nie wie jak zabrać się za umycie okien, zaczyna gubić się w pracy – warto się temu przyjrzeć.

• Trudność z prawidłową oceną sytuacji

Każdy z nas może zimą zapomnieć rękawiczek czy zostawić gdzieś parasol. Jeśli jednak twój bliski, pomimo mrozu na zewnątrz, zapomina nie tylko czapki, ale też kurtki, a w lecie wychodzi  na spacer w grubym swetrze to znak, że z pamięcią może dziać się coś niepokojącego. Chory może też chcieć założyć dres na pogrzeb, a do lekarza pójść w balowej sukni.

• Problem z uwagą i koncentracją

Jeśli rozmawiasz przez telefon, gotujesz obiad i przy okazji zajmujesz się dzieckiem to nic dziwnego jeśli trudno Ci się dodatkowo skupić na serialu, który jest właśnie w telewizji. Ale jeśli twój bliski nie potrafi skupić się na jednej rzeczy, a gdy ogląda film nie pamięta co było na jego początku oraz jaka jest główna fabuła, pomyśl o specjalistycznej pomocy. Problemy z koncentracją dotyczyć mogą także czytania książek, rozwiązywania krzyżówki czy zwykłej rozmowy.

• Zaburzenia nastroju

Całkowicie normalnym objawem jest to, że jednego dnia mamy lepszy nastrój, a drugiego gorszy. Normalny jest też płacz w sytuacji trudnej, a śmiech w pozytywnej. Sprawdź jednak, czy Twój bliski nie jest chwiejny emocjonalnie, np. śmieje się, a po chwili płacze bez obiektywnego powodu. Dodatkowo możesz zaobserwować także nieadekwatną reakcję emocjonalną na bieżącą sytuację. Niepokojące będzie także znaczne pogorszenie nastroju w dłuższym czasie.

• Zaburzenia osobowości

Obserwuj czujniej swojego bliskiego jeśli zachowuje się w inny sposób niż zazwyczaj. Może zdarzyć się , że ze spokojnej, pogodnej, towarzyskiej osoby staje się osobą niezbyt uprzejmą, mniej uczuciową i bardzo drażliwą. Coraz trudniej nawiązuje kontakty, w towarzystwie może zachowywać się niegrzecznie. Może pojawić się także dużo złości – gdy bliski nie może czegoś znaleźć obwinia o to bliskich, może podejrzewać spisek przeciwko niemu, a wręcz oskarżyć o kłamstwo czy kradzież. Wraz z upływem czasu wybuchy złości mogą być coraz większe, oprócz agresji słownej i krzyku mogą pojawić się zachowania agresywne – popychanie czy uderzenie.

Co robić jeśli wszystkie objawy wskazują na chorobę Alzheimera?

Sami nie jesteśmy niestety w stanie zdiagnozować choroby Alzheimera. Dlatego pierwszym krokiem powinno być zgłoszenie się do lekarza lub psychologa w celu wykonania badania przesiewowego, którego celem jest wstępna diagnoza. Może to być test MMSE (z ang. Mini-Mental State Examination) lub inny test psychologiczny (np. MOCA lub Rbans) sprawdzający orientację w czasie i w miejscu, zdolności wzrokowo-przestrzenne, funkcje językowe, zapamiętywanie, etc. Jeśli wynik testu wskaże na zaburzenia poznawcze ważna jest dalsza diagnoza przeprowadzona przez grupę specjalistów. Neuropsycholog oceni ogólną sprawność intelektualną i jakość procesów poznawczych. Psychiatra może pomóc w leczeniu i zająć się oceną zaburzeń zachowania. Neurolog natomiast wykluczy inne przyczyny otępienia (guzy, czynniki naczyniowe). Wskazane może być także badanie neuroobrazowego ośrodka układu nerwowego, którym zajmie się neuroradiolog.

Wyzwanie dla rodziny

W przebiegu choroby Alzheimera rozróżnia się trzy etapy. Pierwszy, w którym występuje otępienie o niewielkim nasileniu, chory wymaga okresowej opieki. W drugim etapie występują już bardzo wyraźne zaburzenia pamięci i innych procesów poznawczych, ale także znaczne zaburzenia zachowania, dlatego też konieczna jest opieka stała. Ostatni etap choroby wiąże się nie tylko z opieką, ale także z pielęgnacją, gdyż w tym stadium występują kłopoty z porozumiewaniem się z otoczeniem, zaburzenia snu, łaknienia, a także utrata zdolności ruchowych.

Opieka nad osobą z chorobą Alzheimera

Sprawowanie opieki nad bliskim z chorobą Alzheimera jest bardzo trudne. Chory może nie poznawać najbliższej rodziny – małżonki, rodzeństwa czy dziecka. Mogą pojawić się także omamy oraz oskarżenia wobec opiekuna (o kradzież czy spisek). Często obecna jest także agresja słowna i fizyczna. W opiekunach mogą pojawić się wtedy negatywne emocje takie jak żal, smutek, bezsilność czy nawet złość. Są to emocje całkowicie naturalne, których nie powinno się wypierać. Warto jednak poszukać możliwości poradzenia sobie z trudnościami – poprosić o pomoc innych członków rodziny, znaleźć chwilę dla siebie czy też poszukać grupy wsparcia dla bliskich osób dotkniętych chorobą Alzheimera.

Nowe Centrum Alzheimera we Wrocławiu

Jeśli możliwości opiekuńcze rodziny nie wystarczają, warto rozważyć powierzenie opieki specjalistom. We wrocławskim centrum opieki nad seniorem Rezydencja na Dyrekcyjnej (Grupa ORPEA) powstaje właśnie Centrum Alzheimera – miejsce dedykowane osobom cierpiącym na demencję. Stały personel pielęgniarsko-opiekuńczy oraz ustalony harmonogram dnia zapewni podopiecznym poczucie bezpieczeństwa. Zajęcia z terapeutą zajęciowym i psychologiem pomogą natomiast podtrzymać jak najdłużej funkcje poznawcze, zapewnią aktywizację i dobrą aklimatyzację w nowym miejscu zamieszkania. Terapia będzie prowadzona na wielu płaszczyznach – zarówno w dużych grupach, które wspierają socjalizację mieszkańców; w mniejszych – ukierunkowanych na działanie oraz na zajęciach indywidualnych, skoncentrowanych na problemach konkretnej osoby. Różnorodne aktywności poprowadzone przez specjalistów – np. szeroko pojęta gimnastyka umysłu, aktywności poprawiające nastrój (muzykoterapia, ludoterapia, silvoterapia), zajęcia związane z motoryką, pobudzanie sensoryczne czy relaksacja – będą skoncentrowane na wszelkich potrzebach funkcjonowania społecznego, emocjonalnego i poznawczego.